Lojistik sektöründe, arz-talep dengesinin değişmesi ve ihtiyaçların artmasıyla yeni sistemler ortaya çıkmıştır. Birinci parti ve ikinci parti lojistik hizmetlerinin yeterli gelmediği noktada, üçüncü parti ve dördüncü parti hizmetleri sunulmaya başlanmıştır. Peki, bu parti kavramlarının ayrıntıları nelerdir?

1PL, 2PL ,3PL ve 4PL Kavramları Nelerdir?
Lojistik sektöründe, arz-talep dengesinin değişmesi ve ihtiyaçların artmasıyla yeni sistemler ortaya çıkmıştır. Birinci parti ve ikinci  parti lojistik hizmetlerinin yeterli gelmediği noktada, üçüncü parti ve dördüncü parti hizmetleri sunulmaya başlanmıştır. Peki, bu parti kavramlarının ayrıntıları nelerdir?

Birinci parti lojistik (1PL) nedir?
1PL, lojistik hizmeti alan taraftır. Üreticinin, göndericinin veya perakendecinin kendi imkanlarıyla yaptıkları lojistik faaliyetlerdir. Kendi tır filosu ile dağıtımını yapan ya da kendi personellerini kullanarak depolama gerçekleştiren firmalar 1. parti lojistik yapmaktadır. İmkanların ve rekabetin düşük olduğu zamanlarda bu sistem kullanıldığında yeterli gelse de geniş çaplı bir iş için hem göndericiyi hem de alıcıyı zorlayabilmektedir.

İkinci parti lojistik (2PL) nedir?
Birinci taraf olarak tanımlanan gönderici firmaların doğrudan müşterisi olan firmaları ifade etmektedir. Varlık bazlı, yatırım bazlı dediğimiz, tır filosu, depo yerleri, antrepolar gibi kendi varlıkları bulunur. Bu varlıkları ile geleneksel taşımacılık, depoculuk hizmetleri verirler. Bu firmalar 1. parti firmalar ile iş yapmaktadırlar. Ancak zamanla lojistiğin büyümesi ve çeşitlenmesi işletmelerin faaliyetlerini yönetmesini zorlaştırmıştır. 2PL ile depolama ve taşımacılık için aracı firmaların varlığı ortaya çıkmış olsa bile geleneksel taşımacılık hizmetleri ile büyük firmaların ihtiyacını karşılayamamaktadır.

Üçüncü parti lojistik (3PL) nedir?
Daha sonra üçüncü parti lojistik ortaya çıkmış ve şirketlerin ihtiyacına yönelik süreç yönetimi sağlanmaya başlanmıştır. Üçüncü parti lojistik, şirketin malzeme yönetiminin ya da ürün dağıtımının kısmen veya bütünüyle başka bir şirkete verilmiş olmasıdır. Bu firmalar, hizmeti kendi sağladıkları gibi, aracı firmalar da olabilmektedirler. 3PL hizmet sağlayıcı firmalar tarafından bazı hizmetler sunulmaktadır. Genel olarak bu hizmetler ise şu şekilde sıralanabilmektedir:
» Ürünlerin ambalajlanması ve uygun şekilde dağıtıma çıkarılması,
» Navlun,
» Ürün transferinin gerçekleştirilmesi,
» Çapraz istifleme hizmetleri,
» Envanter yönetimi ve depolama.

Dördüncü parti lojistik (4PL) nedir?
Dördüncü parti lojistik kavramı, üçüncü parti lojistik firmalarının yetersiz kalmasıyla 1990’lardan sonra görülmeye başlanmıştır. 4PL hizmeti sunan firmalar, kapsamlı tedarik zinciri yönetim hizmeti vermektedirler. Bu kapsamlı süreç, günümüzde lojistikte dış kaynak kullanımının en gelişmiş sistemidir.

Dördüncü parti lojistik, ürünlerin üretim aşamasından tüketiciye ulaşacağı ana kadar olan bütün karmaşık lojistik sürecinin tek bir kaynaktan yönetimi sağlar. 4PL de, taraf; sadece aracı olmak ya da servis vermek değil aynı zamanda çözüm üreten, birden fazla 3PL firmasını bir organizasyonda koordine edebilen, bilgi akışını sağlayabilen firmalardır.

Üçüncü parti lojistik ve dördüncü parti lojistik farkları nelerdir?
Üçüncü parti lojistik hizmeti veren firmalar genellikle taşıma, depolama gibi operasyonel süreçlere odaklandığı için karmaşık lojistik sistemlerine yeterli gelmemektedirler. Bunun sonucunda da 3PL firmalarının yeterli gelmediği noktada 4PL firmaları ortaya çıkmaya başlamıştır.
4PL hizmetleri genel olarak bakıldığında 3PL hizmetlerinin koordine edilmesi olarak ifade edilebilir. Bu noktada 4PL hizmeti veren firmalar, 3PL firmalarının gerçekleştirdiği tüm işlemlerin denetlenmesinden ve koordine edilmesinden de sorumludurlar. Peki, bu iki parti lojistiğinin ne gibi farkları vardır? Bu farkları şu şekilde maddelendirilebilmektedir;

» 4PL, optimizasyon ve entegrasyon düzeyinde işlev görürken; 3PL daha çok günlük işlemlere odaklanır.
» 4PL, bir 3PL’den farklı olarak, en iyi değere ulaşmak için en yüksek düzeyde hizmet sağlamaya odaklanmış stratejik bir sağlayıcıdır.
» 3PL, tek bir fonksiyonun işleyişinde destek sağlıyorken 4PL, lojistiğin tüm sürecinde aktif rol oynamaktadır.
» 3PL, ulaştırma ve depolama için kontrol sağlar. Ancak 4PL bunun yanı sıra danışmanlık ve süreç yönetimi ile de kontrolü en üst düzeyde tutamaya çalışmaktadır.